Energochłonny amoniak
To już ponad sto lat, gdy zaczęto produkować amoniak na skalę przemysłową. Proces Haber-Boscha po raz pierwszy zastosowano w 1913 roku w niemieckich zakładach BASF-u w Oppau. Pomimo tradycji i technologii, Europa dzisiaj nie jest już najważniejszym czy przodującym producentem amoniaku.
Dzisiaj królem amoniaku jest Azja, zużywająca go prawie 4 razy więcej niż Europa, z Chinami zaspakajającymi 32% światowych potrzeb (137 mln ton w 2012 r.). Zaś w Europie to Polska jest potęgą amoniakową. Pod względem mocy produkcyjnych (3,2 mln ton rocznie) ustępujemy jedynie Niemcom (3,4 mln ton).
Jak ma się gaz ziemny do amoniaku? Jest dla tej linii produkcji chemicznej najważniejszy, zarówno jako surowiec, jak i źródło energii. Znacznie tańszy (tak w inwestycjach, jak i kosztach operacyjnych, a także energetycznych) od węgla czy ciężkiego oleju, wygodniejszy w obróbce, zdominował produkcję światową. Gaz stanowi 90-94% kosztów energii i 80-88% całkowitych kosztów produkcji amoniaku. Udział energii elektrycznej jest znikomy – 4-8% kosztów energii i 3-6% kosztów produkcyjnych. Dlatego zmiany ceny gazu są krytycznie ważne dla tego przemysłu. A ceny w Europie szły ostatnio w górę – w 2010 wynosiły 22,2 €/MWh, a w 2012 już 31,2 €/MWh – ponad 40-procentowy wzrost. Co ciekawe dla zakładów w Europie zachodniej ewolucja była łagodniejsza – w 2010 r. gaz kosztował je 1,4 € drożej od wschodniej Europy, gdy w 2012 r. sytuacja odwróciła się – był na zachodzie o 1,4 € tańszy.
Z energią elenktyczną nie było tak źle: 63,9 €/MWh w 2010 r. i 71,1 €/MWh w 2012 - „zaledwie” 11% wzrostu kosztów. Co ciekawe kraje wschodniej EU płacą drożej za energię elektryczną – o ok. 9 €/MWh. Tutaj występują także różnice strukturalne. Zachodnie przedsiębiorstwa w większym są znacznie efektywniejsze energetycznie oraz w większym stopniu korzystają z rynku spotowego (w 25%), gdy na wschodzie dominują kontrakty długoterminowe i generacja na własne potrzeby.
Wewnątrz Unii Europejskiej koszty są zróżnicowane, efektywność się różni, jednak pozostają na dość podobnym poziomie. Jeśli bowiem porównać Europe z kosztami w innych regionach świata, różnice są porażające. Europe pozostaje daleko niekonkurencyjna cenowo z Bliskim Wschodem, ale także Ameryką czy Rosją.
Na szczęście produkcja amoniaku jest bardzo związana z dalszym przerobem na nawozy sztuczne, więc nie jest towarem o znaczącym obrocie międzynarodowym (zaledwie 12% światowej produkcji jest eksportowane). Różnice w cenach gazu między kontynentami nie mają aż tak wielkiego znaczenia.
źródło danych: Komisja Europejska - analiza kosztów energii w przemysłach energochłonnych
