Udział w debacie wzięli:  

Magdalena Nowicka, Zastępca Dyrektora Departament Płatności Bezpośrednich, Ministerstwo Rolnictwa

Maciej Golubiewski, Head of Cabinet of Commissioner for Agriculture, Mr. Janusz Wojciechowski, European Comission

Diana Piotrowska, Dyrektor Departamentu Ochrony Przyrody i Leśnictwa, NFOŚiGW

Łukasz Łowiński, Poznański Instytut Technologiczny, Sieć Badawcza Łukasiewicz

Paweł Kaczmarek, Prezes TOPFARMS Wielkopolska, TopFarms

Tomasz Krupiewski, Menadżer ds. zrównoważonego rozwoju, McDonald's Polska

Adam Baucza, Prezes Fundacji, Fundacja Terra Nostra

MODERATOR: Przemysław Białkowski, Zielona Interia

Debatę rozpoczął Przemysław Białkowski witając gości w studio nr 1. Każda dziedzina związana z ekologią powiązana jest teraz z sytuacją na wschodzie. Mówi się o Ukrainie jako o spichlerzu Europy, która może wyżywić ponoć 600 mln ludzi. Zacznijmy od pytania, jak bardzo sytuacja na wschodzie wpłynie na to, co się dzieje w Polsce i w Europie.

 

WOJNA W UKRAINIE A BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCIOWE

Z całą pewnością sytuacja jest czymś nowym (...) nikt nie brał czegoś takiego pod uwagę.

Pani Magdalena Nowicka nadmieniła, że sensem działalności rolniczej jest produkcja żywności. Sytuacja na Wschodzie umocniła Ministerstwo w przekonaniu o konieczności zrównoważenia kwestii przyrodniczych z kwestiami produkcyjnymi

Maciej Golubiewski: Kryzys, wojna na Ukrainie powoduje fakt, że dwóch największych eksporterów żywności, też do UE, nie eksportują. (...) Sytuacja nie zagraża może bezpieczeństwu żywieniowym w Europie ale grozi kryzysem w krajach Afryki i Bliskiego Wschodu.

Jak przedstawił, 53 % pszenicy, 20% kukurydzy w Europie pochodzi z Ukrainy. Kryzys wymaga jego zdaniem oceny z punktu widzenia bezpieczeństwa żywnościowego. Kwestia zapewnienia odpowiedniej ekonomii żywnościowej, traktowana jest na równi z bezpieczeństwem. Bezpieczeństwo żywnościowe weszło na pierwsze miejsce. Co należałoby zrobić? Pan Maciej Golubiewski powiedział, że KE podjęła specjalną decyzję dającą możliwość rolnikom aplikowania o pomoc w związku z kosztami powstałymi na skutek sytuacji związanej z wojną na Ukrainie. Zrównoważenie i odporność rolnicza nie kłóci się z bezpieczeństwem żywnościowym. Ekologiczne rolnictwo jest na dłuższą metę rolnictwem zabezpieczającym przyszłość żywnościową.

Przemysław Białkowski postawił pytanie, jak sobie poradzić z kwestią Rosji, która też jest dużym producentem żywności?

Paweł Kaczmarek: Rosja i Ukraina to duzi dostawcy żywności ale także surowców. Będziemy mieli wpływ na koszty nośników energetycznych. (...) Mogą być zaburzenia w łańcuchu dostaw.

Konieczne jego zdaniem może stać się wykorzystanie alternatywnych źródeł. Trudno symulować, jak ułożą się zdolności produkcyjne Ukrainy w tym roku. NIe wiadomo, ile procent terenu zdołają obsiać i jakie zebrać plony na Ukrainie.

Adam Baucza: To co się dzieje za wschodnią granicą, to zagrożenie bezpieczeństwa żywnościowego, możemy potraktować jako szansę, że jestesmy w stanie pokryć część potrzeb. (...) mOże jestesmy w stanie pokazać potencjał produkcyjny

Tomasz Krupiewski: Patrząc przez pryzmat dwóch testów, jakie przechodzimy: najpierw covid, a teraz woja, to zostało potwierdzone, że zrównoważony rozwój jest potrzebny. (...) Zasoby są dostępne w coraz mniejszej ilości, są coraz droższe. To pokazuje, że zrównoważony rozwój jest ważny.

Wzrost cen energii, gazu będzie oddziaływał na produkcję. Ograniczenie używania nawozów, środków ochrony roślin będzie promowało rolników, którzy będą chcieli iść w kierunku zrównoważonego rozwoju. Rolnik powinien wiedzieć do kogo się zwrócić w celu przygotowania mapowania pola.

Moderator: Przejdźmy do rewolucji technologicznej w rolnictwie. Są ciągniki i co dalej? Jak wygląda współpraca między nauką a biznesem w rolnictwie?

Łukasz Łowiński: Jesteśmy po etapie wdrażania rolnictwa precyzyjnego (...)Dzięki cyfryzacji rolnictwa, modułów sensorycznych, jesteśmy w stanie bardzo dokładnie określić jakość zabiegów i efektów jakie wykonujemy na polu.

Nowoczesne technologie dają jego zdaniem możliwość budowy systemów logistycznych, pozwalają oszczędzać energię, paliwo i ograniczać emisję gazów.

 

BIORÓŻNORODNOŚĆ W POLITYCE ROLNEJ

Moderator: Jak wygląda rola bioróżnorodności w polityce rolnej?

Diana Piotrowska: Jesteśmy w Polsce w dosyć komfortowej sytuacji, bo gros rolników ma świadomość tradycyjnego rolnictwa. (...) Mieliśmy trudny czas, kiedy o bioróżnorodności się nie mówiło. Dzisiaj widzimy, że to się zmienia.

Edukacja w tym obszarze jest niezwykle istotna. Priorytetem w tym momencie jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, natomiast zapewnienie tego w perspektywie nie tylko kilku lat, ale kilkudziesięciu, będzie możliwe tylko przez zadbanie o bioróżnorodność. Należy ograniczać chemizację w rolnictwie. Ogólna polityka europejska idzie w tym kierunku. Polska polityka rolna również kładzie nacisk na dbałość o bioróżnorodność.

 

POWRÓT DO TRADYCJI

Moderator spytał panelistów, czy mamy obecnie nawrót do tradycji i czy niektóre problem dałoby się rozwiązywać w najprostszy sposób?

Odpowiedzi udzieliła Magdalena Nowicka. W jej ocenie, początkowo cel środowiskowy i klimatyczny we wspólnej polityce rolnej nie był akcentowany. Prelegentka zwróciła uwagę, że skupiano się na cenie produktu. Tymczasem wydajne rolnictwo nie musi stać w sprzeczności z przyrodą. Nowoczesne technologie dają większe możliwości dostosowania produkcji do danych lokalnych warunków pod konkretne uprawy. Prowadzenie badań ma sens, bo pozwala znaleźć alternatywne rozwiązania technologiczne.

Są środki w UE, żeby zachęcać rolników do podejmowania praktyk prośrodowiskowych.

Oczekiwania społeczne w coraz większym stopniu determinują ten kierunek rozwoju rolnictwa.

 

OD POLA DO STOŁU

Moderator: Na ile jesteśmy gotowi, na ile ta sytuacja geopolityczna powinna spowodować ewentualne przemyślenie na nowo strategii od pola do stołu.

Maciej Golubiewski odpowiedział, że strategia od pola do stołu odnosi się do całego łańcucha żywieniowego. Nie jest to pakiet legislacyjny. Jest to pewna wizja zrównoważonej wizji produkcji i konsumpcji w społeczeństwie. Państwa członkowskie, które otrzymały komentarze do swoich planów strategicznych, nie miały obowiązku stawiać sobie wskaźników numerycznych, choć niektóre decydowały się na to. Każde państwo ma inne poziomy użytkowania np. pestycydów, więc inna skalę ich stopniowej redukcji. 

Na pytanie o dojrzałość do rezygnacji ze stosowania nawozów sztucznych,  Adam Baucza stwierdził, że od dłuższego czasu widoczny jest trend ich ograniczania. Jego zdaniem jesteśmy być może w stanie zredukować nawet 20 - 30% ilości stosowanych nawozów, ale powinno się do tego zachęcić rolników odpowiednimi środkami finansowymi. Poziom rentowności musi być utrzymany i dodatkowo powinna być jeszcze zachęta finansowa. Konkretna instytucja mogłaby potwierdzać certyfikatem jakość. Maciej Golubiewski nadmienił, że będzie możliwość konkretnego wsparcia rolników. Kluczowa jest kwestia jak stworzyć schematy dopłat dla rolników. Należy zatrzymać proces likwidacji gospodarstw przez ukazanie, że opłaca się utrzymywać hodowle i produkcję roślinną. Diana Piotrowska zwróciła uwagę na poważny problem z adaptacją do zmian klimatu. Rolnicy mierzą się z obniżaniem poziomu wód gruntownych, z suszą. Stymulowanie praktyk retencyjnych będzie miało ogromne znaczenie w jej ocenie. Polskie rolnictwo powinno niwelować zmiany klimatu, bo z bioróżnorodnością nie mamy problemu.

 

ŻYWNOŚĆ ZRÓWNOWAŻONA W OCZACH KONSUMENTÓW

W dalszej części dyskusji podjęto kwestię oczekiwań konsumentów wobec zrównoważonego pożywienia. Tomasz Kurpiewski stwierdził, że nie należy redukować hodowli, ale pójść w kierunku zrównoważenia. Jego zdaniem:

Konsument już zaczyna myśleć nie o zrównoważonej wołowinie, ale o wołowinie zeroemisyjnej, czyli produkowanej w gospodarstwach zbilansowanych w taki sposób, żeby emisja z tego gospodarstwa nawet hodowlanego była albo zeroemisyjna, albo neutralna klimatycznie. To są oczekiwania klienta.

Maciej Golubiewski zwrócił uwagę na nadchodzące kontrowersje wokół etykietowania produktów pod kątem tego, który będzie lepszy lub gorszy środowiskowo i zdrowotnie, co już teraz przeszkadza producentom w niektórych krajach Europy. Magdalena Nowicka odniosła się do kwestii etykietowania mówiąc, że zależy ono od tego, na który aspekt patrzymy - emisję, dobrostan zwierząt, czy coś innego. Przed administracją stoi konieczność stworzenia systemu, który będzie zrozumiały dla konsumentów. Łukasz Łowiński zwrócił uwagę, że w obecnej sytuacji można wykorzystać pieniądze unijne dla projektów proklimatycznych w celu stworzenia ogólnokrajowych projektów w tym obszarze. Diana Piotrowska zgodziła się z przedmówcą, ale zasugerowała zwrócenie większej uwagi na działania mniejszych podmiotów, które często działają bardziej efektywnie. Paweł Kaczmarek powołał się na badania Accenture, zwracając uwagę że preferencje konsumenckie są już zbadane. Aż 80% konsumentów jest gotowa kupować żywność, natomiast ciągle brakuje systemu gwarantowania jakości certyfikowanej żywności. Zgodził się z nim Adam Baucza. Stwierdził ponadto, że powinniśmy pomyśleć o tym, że przyszłe pokolenia też będą musiały jeść.  Tomasz Kurpiewski zwrócił uwagę na to, że zrównoważone praktyki odpowiednio wprowadzone będą korzystne ekonomicznie.   

 

MIĘDZYNARODOWY SZCZYT TOGETAIR 2022

Szczyt Klimatyczny odbywa się w dniach 20-21-22 kwietnia, w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (BUW), ul. Dobra 56/66 w Warszawie, a także w dostępnej dla wszystkich w Polsce i Europie przestrzeni online. Wydarzenie, realizowane w formule hybrydowej i transmitowane telewizyjnego studia, oglądać można bezpłatnie i bez rejestracji na głównych stronach najważniejszych polskich portali internetowych https://togetair.eu/partnerzy, a także na polskich i belgijskich platformach Linkedin i Twitter – tak, aby nasz głos był słyszany w Europie. W 2022 r. formuła wydarzenia rozszerzona została na poziom międzynarodowy, wzmacniając współpracę na linii Polska - kraje Trójmorza - Unia Europejska. Każdy dzień Szczytu rozpoczyna się panelem prowadzonym w języku angielskim, poświęconym globalnej i europejskiej tematyce.

Organizatorzy międzynarodowego Szczytu Klimatycznego zaprosili również do udziału przedstawicieli ministerstw, samorządy w randze marszałków, przedstawicieli spółek skarbu państwa, organizacji pozarządowych,  koncernów międzynarodowych oraz mniejszych firm zaangażowanych w ochronę klimatu. TOGETAIR otrzymał patronat Przewodniczącej Parlamentu Europejskiego Roberty Metsoli.