Wg NIK rzetelne prace nad polityką surowcową na dobre ruszyły właściwie dopiero w 2016 roku, a konsultacje mają zakończyć się w II połowie tego roku. "Jest to istotne, ponieważ obecny – niski poziom zagospodarowania posiadanych złóż jest jedną z konsekwencji wieloletniego rozproszenia kompetencji i przepisów oraz braku wykazu i planów wykorzystania złóż kopalin o strategicznym znaczeniu dla gospodarki" – podkreśla NIK.

Tylko 5 tys. złóż zagospodarowanych

Znaczna część strategicznych złóż nie jest w naszym kraju zagospodarowana. "Według Bilansu Zasobów Złóż Kopalin na koniec 2016 r. zidentyfikowano w Polsce niemal 14 tys. złóż kopalin, z czego jedynie nieco ponad 5 tys. jest zagospodarowanych. Polska – do czasu zakończenia kontroli – nie  stworzyła systemowej oceny zasobności w strategiczne surowce kopalne, ani nie wytyczyła spójnej polityki gospodarki surowcowej. Elementy tej polityki pojawiały się w różnych dokumentach rządowych, ale – m.in. z powodu rozproszenia kompetencji ministrowie właściwi dla gospodarki i środowiska dopuścili się licznych zaniechań w tym obszarze i zawarte w dokumentach tych zamierzenia i perspektywy pozostały w znacznym stopniu na papierze" – czytamy w komunikacie.

Nie uwzględniono udokumentowanych złóż

NIK zaznacza, że są gminy, które nie uwzględniały udokumentowanych złóż kopalin w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. "W kluczowych dokumentach planistycznych, określających politykę przestrzenną gmin, nie wskazywano kierunków zagospodarowania części złóż, w tym złóż węgla brunatnego, uznanych w polityce energetycznej państwa za strategiczne. Uniemożliwiało to kształtowanie polityki zrównoważonego rozwoju" – czytamy dalej.

"Przypadki nieuwzględniania udokumentowanych złóż kopalin w dokumentach planistycznych stwierdzono w 13 z 19 kontrolowanych gmin. Najczęściej nie uwzględniano złóż węgla: brunatnego (8 przypadków) i kamiennego (5 przypadków) oraz kruszyw naturalnych (7 przypadków). Część skontrolowanych gmin nie ujęła także złóż niklu czy ropy naftowej".

Wnioski NIK

NIK zaleca kontynuowanie działań w kierunku przyjęcia przez Radę Ministrów polityki surowcowej państwa. Ponadto widzi potrzebę powiązania założeń tej polityki z przygotowywaną równocześnie polityką energetyczną państwa oraz innymi dokumentami strategicznymi, określającymi perspektywy rozwoju polskiej gospodarki.

Ponadto NIK wnoskuje do Ministra Środowiska o:

"1. zapewnienie skutecznego systemu nadzoru Ministra nad realizacją przez wojewodów i organy samorządowe obowiązku uwzględnienia w planowaniu przestrzennym ochrony złóż kopalin;

2. stworzenie narzędzi monitorowania przez Ministra Środowiska faktycznego sposobu zagospodarowania obszarów występowania nieeksploatowanych złóż kopalin, objętych własnością górniczą Skarbu Państwa, co umożliwiłoby Ministrowi reagowanie w sytuacjach niezgodnego z prawem lub strategią rządową zagospodarowania złóż, które może grozić w przyszłości utratą możliwości eksploatacji takich złóż. Opracowanie takich narzędzi powinno odbywać się we współpracy z ministrem do spraw energii, który odpowiada za dział administracji rządowej gospodarka złożami kopalin;

3. przegląd procedur związanych z udzielaniem koncesji na rozpoznawanie, poszukiwanie i wydobycie kopalin oraz wprowadzenie odpowiednich mechanizmów usprawniających te procedury - by wyeliminować przewlekłość postępowań koncesyjnych, zlikwidować niespójność działań organów administracji geologicznej i innych podmiotów uczestniczących w tych postępowaniach, a także wyeliminować inne bariery administracyjno-biurokratyczne, wydłużające proces przygotowania inwestycji związanej z poszukiwaniem lub wydobyciem kopalin;

Do organów wykonawczych samorządu terytorialnego o: podjęcie przez wójtów, burmistrzów oraz prezydentów miast kompleksowych działań - w porozumieniu z administracją rządową oraz w dialogu ze społecznościami lokalnymi i z inwestorami – w celu określenia polityki zagospodarowania obszarów, obejmujących istotne złoża kopalin".

Najwyższa Izba Kontroli dostrzega także potrzebę wprowadzenia zmian w obowiązujących przepisach, które dotyczyłyby uzupełnień i ujednoliceń przepisów ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Pełna treść komunikatu TUTAJ.