- W Polsce rośnie pokolenie młodych naukowców, którzy z odwagą i wiarą we własne kompetencje realizują autorskie projekty badawcze, zdobywając przy tym cenne doświadczenie w zarządzaniu pracami B+R. Ich sukcesy pokazują, że potrafią skutecznie łączyć naukę z praktyką, komercjalizując wyniki badań i wspierając rozwój innowacyjnej gospodarki. Poprzez prowadzony już od piętnastu lat program LIDER, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wspiera tych, którzy postrzegają naukę jako fundament technologicznej przyszłości kraju – powiedział Marcin Kulasek, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

W programie LIDER Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przyznaje środki młodym naukowcom z różnych dziedzin na stworzenie i prowadzenie własnego zespołu badawczego. Dzięki wsparciu, laureatki i laureaci programu rozwijają nie tylko kompetencje naukowe, ale także zarządcze. LIDER wzmacnia pozycję polskiej nauki na arenie międzynarodowej, budując solidne fundamenty dla konkurencyjności młodego pokolenia naukowców w Europie i na świecie.

- Program LIDER zajmuje szczególne miejsce w naszym portfolio. To inicjatywa, dzięki której inspirujemy młodych naukowców – osoby, które stanowią przyszłość polskiej nauki – do podejmowania ambitnych wyzwań badawczych o wysokim potencjale wdrożeniowym. Co roku wyłaniamy kilkadziesiąt utalentowanych badaczek i badaczy u progu kariery naukowej – tłumaczy prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum badań i Rozwoju. – W tym roku o wsparcie NCBR aplikowało 392 badaczy. W toku oceny eksperckiej, do dofinansowania wybrano 54 najlepszych projektów. Zdecydowaną większość z nich stanowią projekty z zakresu nauk inżynieryjnych i technicznych. Pozostałe specjalności zwycięzców to nauki medyczne i o zdrowiu, rolnicze, przyrodnicze, humanistyczne i społeczne.

Średnia kwota dofinansowania pojedynczego projektu w konkursie to 1,74 mln zł.  

Profil laureata

Spośród 54 osób, które uzyskały tytuł laureata konkursu – Liderki lub Lidera w XV konkursie, 57% projektów kierowanych jest przez mężczyzn, a 43% przez kobiety. Jest to wyższy odsetek niż w poprzednim konkursie, gdzie kobiety przewodziły co trzeciemu projektowi. Średni wiek zwycięzców XV edycji to 35 lat. Najmłodszy laureat bieżącej edycji ma 28, a najstarszy 49 lat.

Z punktu widzenia stopnia zaawansowania kariery naukowej można stwierdzić, że osoby będące laureatami Programu w większości są naukowcami z co najmniej kilkuletnim doświadczeniem w pracy badawczej, na ścieżce do samodzielności naukowej. Zdecydowana większość wnioskodawców i Liderów zwycięskich projektów posiada stopień doktora. Wszystkie projekty realizowane są w jednostkach naukowych. W zestawieniu, tak jak w latach poprzednich, nadal przodują uczelnie techniczne (33 projekty). We wszystkich uczelniach tego typu realizowanych jest łącznie 59% projektów. 15 projektów jest realizowanych na uniwersytetach. Kolejne 8 w instytutach badawczych.

Jeśli chodzi o rozkład przestrzenny ośrodków goszczących laureatki i laureatów XV edycji Programu LIDER, podobnie jak w poprzednich edycjach widać wyraźną koncentrację w 3 ośrodkach naukowych: Kraków (14 laureatów), Warszawa (9 laureatów) i Wrocław (7 laureatów) oraz w dalszej kolejności Gliwice, Gdańsk, Poznań i Łódź (po 4 laureatów). Ogólnie, w XV edycji Programu wnioskodawcy wywodzili się z niemal wszystkich województw (poza lubuskim i zachodniopomorskim). Zwycięskie wnioski pochodziły z jednostek naukowych zlokalizowanych przede wszystkim w dużych miastach wojewódzkich o znaczących ośrodkach badawczych. W zestawieniu, tak jak w latach poprzednich, nadal przodują uczelnie – głównie techniczne. Na uczelniach w sumie realizowanych jest 85% projektów. Najwięcej projektów pochodziło z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (7), Politechniki Warszawskiej (6) oraz Politechniki Wrocławskiej (5).

Najlepszy projekt

Najlepiej ocenionym projektem w XV edycji programu LIDER był „WoodBeamFire – Technologia wzmacniania belek stropowych z otworami, zapewniająca wysoką odporność ogniową wraz z metodą detekcji ich defektów”, zgłoszony przez dr inż. Agnieszkę Wdowiak-Postulak. Będzie go realizowała na Politechnice Świętokrzyskiej.

- Efektem projektu będzie opracowana technologia wzmacniania zginanych oraz ścinanych belek stropowych drewnianych z rozmieszczonymi otworami za pomocą elementów stalowych oraz materiałów kompozytowych FRP. Celem badań będzie poprawa nośności, sztywności, nośności ogniowej i możliwości szybkiego montażu instalacji technicznych wraz z monitorowaniem elementów konstrukcyjnych i identyfikacji klas jakości drewna za pomocą analizy generowanych przez wady sygnałów z wykorzystaniem baz wzorcowych. W projekcie ważna będzie klasyfikacja wizualna z symulacją akustyczną; praca elementów konstrukcyjnych zginanych oraz ścinanych pod obciążeniem statycznym oraz wielokrotnie zmiennym z wykorzystaniem emisji akustycznej oraz optycznego systemu pomiarowego, badania odporności ogniowej oraz modelowanie teoretyczne i numeryczne – tłumaczy swój projekt dr inż. Agnieszka Wdowiak-Postulak.

Wyniki projektu będą mogły być zastosowane w praktyce, po objęciu ochroną patentową opracowanej w ramach projektu technologii „WoodBeamFire” poprzez udzielanie licencji zainteresowanym przedsiębiorcom, połączonej z pomocą we wdrażaniu i implementacji innowacyjnych rozwiązań. Na realizację projektu dr inż. Wdowiak-Postulak przyznano niemal 1,8 mln zł dofinansowania.

- Program LIDER będzie wsparciem w rozwoju mojej kariery naukowej oraz członków zespołu badawczego. Planujemy przeprowadzenie badań eksperymentalnych, wykonanie analiz teoretycznych i numerycznych, opublikowanie artykułów naukowych, udział w konferencjach międzynarodowych, przygotowanie rozprawy habilitacyjnej oraz zgłoszenie do ochrony patentowej rozwiązania opracowanego w ramach projektu. Dzięki dofinansowaniu projektu planuję podnieść kompetencje w zakresie zarządzania oraz kierowania zespołem badawczym, wspólnie opracować technologię, która będzie miała zastosowanie praktyczne i posiadała potencjał wdrożeniowy – dodała dr inż. Agnieszka Wdowiak-Postulak.

Kolejna edycja przed nami

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pracuje obecnie nad aktualizacją założeń programu, by jeszcze lepiej wpisywał się w realia obecnych czasów. Konkurs w ramach zmodyfikowanego Programu planowany jest w trzecim albo w czwartym kwartale 2025 r.

Sylwetki Liderek i Liderów XV edycji Programu LIDER oraz więcej informacji znajdują się w publikacji „XV edycja Programu LIDER"