Istotną przewagą krakerów naftowych nad eta nowymi jest szerszy wachlarz produktów ubocznych. Blisko 50% uzysku z krakerów naftowych (pracujących na benzynie surowej) stanowią produkty uboczne: propylen, aromaty i frakcja C4 (butadien i buteny). Daje to strategiczną przewagę nad krakerami etanowymi, które mimo aktualnie niższego kosztu wsadu generują niemal wyłącznie etylen. Krakery oparte na etanie z gazu ziemnego w USA czy na Bliskim Wschodzie nie mają przewagi konkurencyjnej wobec europejskiej produkcji w łańcuchu wartości takich produktów jak aromaty czy propylen.

ORLEN jest i pozostanie – po realizacji instalacji Nowa Chemia – stabilnym dostawcą produktów dla przemysłu w regionie. Ma to szczególnie duże znaczenie w niestabilnym otoczeniu geopolitycznym, z rosnącym ryzykiem nasilenia się wojen handlowych i zagrożenia dla globalnych łańcuchów dostaw.

Strategia przyszłości: wysokomarżowe produkty i zrównoważone wsady

Sama premia lądowa i optymalizacja mocy pro dukcyjnych nie wystarczą jednak do zapewnienia długoterminowej konkurencyjności w konfrontacji z globalnymi producentami, w szczególności z Chinami. Perspektywy dla Nowej Chemii będą kształtowane przez dwa istotne czynniki strategiczne: skupienie się na wysokomarżowych produktach chemicznych oraz pracę na atrakcyjniejszym wsadzie niż konkurencja, ze szczególnym uwzględnieniem recyklingu.

W programie Nowej Chemii ORLEN stawia na prze twarzanie monomerów do formy bardziej zaawan sowanych produktów, w tym do postaci polimerów, realizowane we własnych instalacjach lub wspólnie z partnerami strategicznymi. ORLEN posiada unikalną przewagę w postaci pełnej integracji petrochemii z rafinerią (wsad benzyny surowej z własnej rafinerii) i systematycznie wydłuża łańcuch wartości w przód (downstream), w kierunku produktów o wyższej wartości dodanej. Równolegle ORLEN wyznaczył sobie ambitny cel osiągnięcia do 2035 roku przynajmniej 10% wsadów zrównoważonych w swojej strukturze sprzedaży. Cel ten będzie realizowany poprzez strategiczne inwestycje w recykling oraz w innowacyjne produkty pochodzenia biologicznego. W perspektywie długoterminowej postawi to produkty spółki na uprzywilejowanej pozycji wobec producentów spoza Europy, którzy nawet jeśli będą bazować na tanim wsadzie, to nie będzie on spełniałani ewoluujących trendów konsumenckich, ani coraz bardziej restrykcyjnych regulacji europejskich.

ORLEN, w ramach trwającej obecnie prezydencji Polski w Radzie UE, aktywnie opowiada się za stworzeniem spójnych ram regulacyjnych dla wsparcia recyklingu chemicznego, które są niezbędne do pro dukcji pełnowartościowych, a jednocześnie zrówno ważonych polimerów. Warto podkreślić, że krakery etanowe w USA i na Bliskim Wschodzie nie są obecnie przystosowane do zazielenienia wsadów w drodze recyklingu chemicznego, co daje europejskim produ centom potencjalną przewagę w perspektywie dłu goterminowej5.

Dekarbonizacja jako element przewagi konkurencyjnej

Do celu w zakresie zrównoważonych wsadów na leży dodać kompleksową strategię dekarbonizacyjną ORLEN-u, z jasno określonym zadaniem osiągnięcia neutralności węglowej (net-zero) do 2050 roku. Koncern systematycznie obniża emisje na wszystkich eta pach łańcucha wartości, odpowiadając na rosnące oczekiwania odbiorców, dla których ślad węglowy za kupionych produktów staje się coraz bardziej istotnym czynnikiem decyzyjnym.

***

Europejska branża petrochemiczna stoi przed bez precedensowymi wyzwaniami strukturalnymi, które wymagają fundamentalnych zmian w strategiach biz nesowych. Nadpodaż, niekonkurencyjność kosztowa oraz zmiana roli Chin na rynkach globalnych tworzą niezwykle wymagające środowisko konkurencyjne. W tym kontekście strategia ORLEN-u bazująca na czte rech filarach – modernizacji technologicznej (projekt Nowa Chemia), optymalizacji mocy produkcyjnych, koncentracji na wysokomarżowych produktach oraz systematycznym zwiększaniu udziału zrównoważonych wsadów – tworzy solidne podstawy do budowy dłu goterminowej przewagi konkurencyjnej. Szczególnie istotnym elementem tej strategii jest integracja celów biznesowych z ambitnymi zamierzeniami w obszarze zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji. Przyszłość europejskiej petrochemii będzie nale żeć do tych producentów, którzy potrafią skutecznie łączyć efektywność operacyjną z innowacyjnością technologiczną i środowiskową, dostosowując swoje modele biznesowe do ewoluujących oczekiwań konsu mentów i regulatorów. ORLEN, poprzez konsekwentną realizację projektu Nowa Chemia, pozycjonuje się jako jeden z liderów tej transformacji na rynku europejskim.

 

Artykuł powstał na podstawie prezentacji przed stawionej na XXXI Sympozjum Naukowo-Technicznym CHEMIA 2025. Materiał opublikowany w czasopiśmie Kierunek Chemia 2.2025

 

Przypisy

1 Raport jest dostępny na stronie https://future.orlen.pl/pl/ archiwalne-raporty

2. Koszt środowiskowy plastiku w dobrach konsumpcyjnych jest 3,8 razy niższy od kosztów alternatywnych materiałów, które byłyby potrzebne do zastąpienia plastiku. Trucost, Plastics and Sustainability: A Valuation of Environmental Benefits, Costs and Opportunities for Continuous Improve ment, https://www.americanchemistry.com/better-policy -regulation/transportation-infrastructure/corporate--average-fuel-economy-cafe-emissions-compliance/ resources/plastics-and-sustainability-a-valuation-of-e nvironmental-benefits-costs-and-opportunities-for-con tinuous-improvement

3 Segment ten obejmuje przede wszystkim wytwarzanie etylenu (C2), propylenu (C3) oraz aromatów (C6+).

4 Bazujących na benzynie surowej (ang. naphtha) jako wsadzie do krakingu.

5 Przewaga ta może zostać zniwelowana przez krakery elektryczne, generujące ciepło procesowe z wykorzysta niem zielonej energii elektrycznej, zamiast spalania paliw kopalnych. Projekty te są realizowane przede wszystkim na Bliskim Wschodzie i w Azji, ze względu na duży poten cjał rozwoju fotowoltaiki. W przyszłości mogą umożliwić produkcję petrochemiczną bez emisji z procesu krakingu parowego. Obecnie są na etapie pilotażu w małej skali.