Wszyscy podejmujemy działania w kierun ku ochrony klimatu i transformacji ener getycznej, również Unia Europejska kładzie nacisk na rozwój gospodarki wodorowej i zwiększenie niezależności surowcowej. Zatem w celu koordynacji, realizacji i nadzoru nad wdrażaniem wodoru w Polsce powinien powstać międzyresortowy organ, który pod legałby Ministerstwu Klimatu i Środowiska. Czy taką rolę spełni Krajowa Izba Gospodarcza Wodoru?

Strategia wodorowa warta naśladowania

Polska, jak i szereg innych krajów europejskich, opracowała swoją strategię wodorową PSW, która została zatwierdzona w roku 2020. Jej wdrażanie przebiega jednak powoli, a zmieniająca się sytuacja geopolityczna, kryzys energetyczny i kolejne wyma gania regulacyjne UE wskazują, że powinna być ona zrewidowana i uaktualniona. Ostatnio zrobiły tak Niem cy, które przedstawiły zmiany do swojej strategii (też opracowanej w roku 2020) i pokazują nowe, bardzo ambitne cele, m.in. zwiększenie mocy elektrolizerów z 5 GW do 10 GW czy wybudowanie lub dostosowanie 1800 km sieci rurociągów do przesyłu wodoru (w tym połączenia międzynarodowe). Aktualizacja niemiec ka stawia zwaszcza na wykorzystywanie wszystkich dostępnych technologii produkcji wodoru pod warun kiem spełnienia limitu emisji CO2 oraz na stosowanie technologii transportu wodoru, również z użyciem jego nośników, jak amoniak, e-metanol, LOHC. Podobnie uczyniła Anglia, uaktualniając swoją strategię i podwajając plany produkcji wodoru nisko emisyjnego – do 10 GW w roku 2030. Biorąc pod uwagę, że globalny rynek produkcji wodoru ma rosnąć o 9,2% rocznie do 2030 r. – jest to przykład wart naśladowania.

Regulacje dla wodoru

Wiele postanowień regulacyjnych UE narzuca bar dzo trudne warunki do spełnienia, aby wodór mógł zostać uznany za niskoemisyjny czy zeroemisyjny. Wśród tych postanowień są dwa akty delegowane DA. Pierwszy dotyczy zasad produkcji odnawialnych cie kłych i gazowych paliw transportowych pochodzenia niebiologicznego (RFNBO). Dlatego oprócz wodoru definicja odnosi się również do pochodnych, takich jak amoniak, metanol, parafina i inne e-paliwa na bazie wodoru.

Drugi akt określa metodykę oceny ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (GHG DA) dzięki zasto sowaniu ciekłych i gazowych paliw RFNBO lub paliw węglowych pochodzących z recyklingu (RCF).

Powyższe akty, które ukazały się w Dzienniku Urzę dowym UE w czerwcu 2023 r. i weszły w życie 10 lipca 2023 r., pozwalają już teraz na planowanie inwestycji. W przepisach tych wyznaczono obecnie maksymalny próg intensywności emisji gazów cieplarnianych przy wytwarzaniu paliw. Próg ten określono jako poziom, który ma być 70% poniżej emisji dla odpowiednika wytworzonego z paliw kopalnych. Oznacza to, że emi sja może wynieść 70% z 94 g CO2 eq/MJ, tj. nie więcej niż 28,2 g CO2 eq/MJ. Dla wodoru oznacza to wartość 3,38 t CO2 /tH2 . Aby temu sprostać, do produkcji paliw RFNBO musi być wykorzystywana energia odnawialna, która jest wytwarzana w tym samym czasie (korelacja czasowa początkowo miesięczna, a potem – od 1 stycz nia 2030 r. – godzinowa!) i na tym samym obszarze przetargowym. Dodatkowo dochodzi jeszcze warunek „dodatkowości – additionality”, który oznacza, że in stalacja OZE musi być nowo wybudowaną i nie może być oddana do użytku wcześniej niż 36 miesięcy przed uruchomieniem elektrolizera. Elektrolizery, które zo staną uruchomione do 1 stycznia 2028 r. będą zwolnione z tych wymogów przez następne 10 lat. Musimy się więc spieszyć, by zdążyć w tym czasie w Polsce uruchomić duże inwestycje w elektrolizery.

System certyfikacji

Producenci paliwa będą musieli też korzystać z systemów certyfikacji zgodnie z art. 9 pierwszego DA celem wykazania zgodności z kryteriami określa jącymi warunki pozyskiwania energii elektrycznej do produkcji wodoru za pomocą elektrolizy. Tym samym Polska musi opracować krajowy system certyfikacji lub będziemy zobowiązani do uznawania certyfikatów przygotowanych przez KE zgodnie z art. 30 ust. 4 dyrek tywy (UE) 2018/2001. Przecież bez systemu certyfikacji cząsteczki wodoru czy amoniaku, wyprodukowanej ze źródeł odnawialnych, nie można odróżnić od cząstecz ki z procesu produkcyjnego bazującego na paliwach kopalnych. Powinna być więc sporządzona w Polsce norma dla wodoru niskoemisyjnego wraz z systemem certyfikacji.

Do zakresu certyfikacji należy włączyć jeszcze me todykę obliczania emisji CO2 i identyfikowanie innych aspektów środowiskowych, społecznych i korpora cyjnych. Wynika to z rosnącej presji opinii publicznej i inwestorów na przedsiębiorstwa, aby raportowały swoje zaangażowanie oraz wyniki w obniżaniu śladu węglowego w ich działalności w sposób jednoznaczny i udokumentowany.

Dyrektywa RED III

Zatwierdzona w listopadzie 2023 r. Dyrektywa RED III wyznacza zobowiązanie dla Polski do realizacji celu przemysłowego na stosowanie paliw odnawial nych RFNBO, w tym szczególnie wodoru odnawialnego (42% w puli), wykorzystywanego w przemyśle do 2030 roku. Od roku 2035 r. udział ten ma wzrosnąć do 60%.

Chcąc spełnić wymóg zastąpienia 42% wodoru szarego zużywanego w produkcji przemysłowej wo dorem odnawialnym wg RFNBO DA, potrzebne będzie wybudowanie instalacji elektrolizy oraz dużych ilości nowych dodatkowych instalacji energii OZE Wg PSW produkcja i zużycie wodoru szarego w ORLEN, Rafinerii Gdańskiej i Grupie Azoty wynosi ok. 710 tys. t/r., a łącznie w Polsce powstaje ponad 1 mln t szarego wodoru.