Przemysł chemiczny jest jedną z głównych gałęzi przemysłu przetwórczego i stanowi ok. 10% wartości sprzedaży przemysłu ogółem w Polsce. W 2010 r. ta sprzedaż osiągnęła 102,6 mld zł i była aż o 15,7 proc. wyższa niż w 2009 roku. Wynik finansowy netto osiągnięty w tym sektorze oszacowano na 2,3 mld zł, co stanowi 77-proc. poprawę w porównaniu z 2009 rokiem. Zatrudnienie wzrosło o 1,5 proc., a sprzedaż produkcji wyrobów chemicznych zwiększyła się o 12 proc. W ubiegłym roku o 22 proc. poprawiła się wartość importu produktów chemicznych, a dynamika eksportu była wyższa o 31 proc. Wydaje się zatem, że polska chemia ma się dobrze. Jednak z drugiej strony stoi przed nią wiele wyzwań.

Trendy w chemii
    Aktualny raport Deloitte wskazuje firmom kierunek przekształceń na kolejne dziesięciolecie. Według raportu, globalne zmiany zwane megatrendami niosą możliwości, ale jednocześnie stanowią wyzwanie dla branży chemicznej. Są to: przemiany demograficzne, poprawa jakości opieki zdrowotnej, dalszy wzrost mobilności społeczeństw, szerszy dostęp do najnowszych technologii, globalizacja, ograniczona ilość zasobów (energii, wody, żywności), zmiany klimatyczne (efekt cieplarniany), a także urbanizacja oraz nowe modele konsumpcji. Ponadto w przemyśle chemicznym idea zrównoważonego rozwoju ma coraz większe znaczenie. Przemysł chemiczny można podzielić na trzy grupy – wielka chemia, chemia małotonażowa i przetwórstwo chemiczne. Wielka chemia to produkty tanie i masowo stosowane w wielkich ilościach – ta część przemysłu chemicznego obejmuje produkcję paliwa, tworzyw sztucznych i nawozów sztucznych. Chemia małotonażowa to produkcja leków, kosmetyków i środków higieny osobistej oraz materiałów hi-tech. Natomiast przetwórstwo chemiczne opiera się na przetwarzaniu chemikaliów wielkotonażowych w produkty końcowe.

Automatyka
    Branża chemiczna jest silnie skomputeryzowana, a większość procesów w niej zachodzących jest zautomatyzowana. W produkcji wyrobów potrzebne są systemy wspomagające i ją nadzorujące oraz zapewniające wysoką jakość wyrobów. Przedsiębiorstwa z branży przemysłowej, ze względu na swoją specyfikę biznesową, potrzebują wielu dodatkowych funkcjonalności – szczególnie w zakresie obsługi magazynowo-zakupowo-sprzedażnej. Te wymagania spełniają rozwiązania, które posiadają szereg funkcji opracowanych z myślą o tej branży, m.in. pełne monitorowanie i kontrolę partii, obsługę towarów wg terminów ważności (FEFO - first expiry date, first out), pełne monitorowanie i kontrolę partii, kontrolę jakości, zarządzanie miejscami składowania, obsługę receptur i struktury materiałowej czy kwarantanny i blokady dla określonych partii produktów. W tej branży ważna jest także certyfikacja, tzn. niektóre produkty mogą być sprzedawane jedynie do odbiorców posiadających ważny certyfikat na ich zakup. 
    Rozwój branży chemicznej przekłada się na zauważalny wzrost zainteresowania przez firmy rynku chemicznego zaawansowanymi systemami do zarządzania zasobami przedsiębiorstwa (ERP) obejmującymi moduły finansowe, produkcyjne, logistyczne oraz sprzedażowe. Dużą popularnością cieszą się również systemy MES (Manufacturing Execution Systems) przeznaczone dla sektora produkcyjnego. MES zapewnia dokładne raportowanie robocizny, co ma istotne znaczenie dla kalkulacji kosztów zleceń i oceny ich stanów. Pozwala na realne rozliczenie kosztów produkcji i rozliczenia płacowe. Dzięki możliwości śledzenia transakcji online według zleceń lub po pracownikach, kierownictwo ma bieżący ogląd tego, co dzieje się w hali produkcyjnej. Dzięki MES kadra kierownicza podejmuje na bieżąco właściwe decyzje i reaguje na ewentualne nieprawidłowości pojawiające się w czasie produkcji. 

Rozwiązania w emisjach
    Wysoka emisja CO2 to bolączka branży, naprzeciw której wychodzą najnowsze rozwiązania IT. Jeden z systemów, Carbon Connect, został zaprojektowany, aby wesprzeć przedsiębiorstwa w tym obszarze. Polski przemysł wykorzystuje wysokoemisyjny pod względem CO2 węgiel w znacznie większej ilości niż to ma miejsce na świecie, np. w Niemczech. W przyszłości firmy będą musiały wypracowywać zyski na inwestycje i jednocześnie mieć zasoby na dokupienie praw do emisji CO2. Według ostatnich informacji, ceny praw do emisji CO2 spadły w Polsce o jedną czwartą. Polskie przedsiębiorstwa są zobowiązane do płacenia za prawa do emisji dwutlenku węgla od 2013 roku, ale mogą też kupić je na aukcji w 2012 roku. Komisja Europejska przydzieliła Polsce pulę 14,4 mln praw. UE chce do 2020 r. ograniczyć emisję CO2 o 20 proc. Z każdym rokiem będzie ich mniej – począwszy od 70 proc. w 2013 r. do 0 proc. osiem lat później.
    W krajach, w których przedsiębiorstwa są rozliczane z emisji dwutlenku węgla do środowiska, bardzo ważne jest wykorzystanie narzędzia, które pomoże im zidentyfikować i oszacować ilość emitowanego CO2. Carbon Connect stanowi fundamentalną część zarządzania finansowo-księgowego i angażuje firmy w rozliczanie emisji CO2. To z kolei powinno zostać wykorzystane w celach regulacyjnych i w działaniach związanych z wydajnością operacyjną. Może także służyć poprawie wizerunku, która obejmuje działania PR i marketingowe. Rozwiązanie to pozwala firmom skierować swoje działania służące ochronie środowiska i przekuć wysiłki na rzecz zrównoważonego rozwoju w korzyści w obszarze redukcji emisji dwutlenku węgla, oszczędności energii i efektywności łańcucha dostaw. Wiele firm uświadamia sobie, że wprowadzenie „zielonych” inicjatyw powinno wykraczać poza proste działania, a zarazem przyczynia się do generowania realnych korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla biznesu, np. wymiernych oszczędności, przy jednoczesnym spełnieniu wymagań klientów w odniesieniu do produktów zrównoważonych i niskoemisyjnych.

Autor: Edward Jędrzejowski, Epicor Software Poland

Artykuł został opublikowany w magazynie "Chemia Przemysłowa" nr 5/2011

Źródło fot. www.sxc.hu