Zmiany na rynku gazu ziemnego w 2013 roku wpłynęły m.in. na zmianę warunków prawnych dostaw gazu ziemnego kreujących szereg nowych wyzwań regulacyjnych dla naszych członków, zasadniczą zmianę  wysokości i sposobu kształtowania cen gazu bezpośrednio oddziaływujących na rentowność sektora nie tylko w układzie krajowym, lecz również regionalnych w Europie i globalnym, szczególnie porównując się do niskich cen gazu w USA oraz wpłynęły na rozwój możliwości logistycznych dywersyfikacji dostaw gazu z alternatywnych rynków i konkurencyjnych dostawców.

Ceny
Według informacji wydawnictwa branżowego „Monitor Gazowy” zmieniła się relacja cen gazu oferowanego w Polsce i na alternatywnych rynkach. W 2012 r. średnia różnica ceny między rynkiem detalicznym w Polsce i cenami na rynkach hurtowych w hub’ach NGC, GASPOOL, TTF wynosiła prawie 1 EUR/MWh i w poszczególnych miesiącach dochodziła ona do kilku EUR/MWh. Po renegocjacji jamalskiego kontraktu importowego trend ten został odwrócony, dodatkowo wraz z kosztami przesyłu gazu średni koszt zakup gaz z kierunku zachodniego był wyższy od krajowych cen rynku detalicznego i hurtowego (w tym na TGE). Natomiast w poszczególnych miesiącach i na różnych produktach były możliwe konkurencyjne zakupy gazu po konkurencyjnych cenach.
Równocześnie w 2013 r. została wzruszona zasada obowiązku zatwierdzania taryf na obrót (sprzedaż) paliw gazowych. Pomimo braku zmian przepisów w tym obszarze, prezes URE wydał kilka komunikatów, w których dokonał interpretacji wskazującej na warunki wyłączenia z regulacji cen. Dla obrotu giełdowego zwolnienie obowiązuje z mocy prawa, natomiast na wniosek jest to możliwe dla obrotu hurtowego paliwami gazowymi oraz dla obrotu LNG. Ponadto został przedstawiony harmonogram uwolnienia cen dla odbiorców detalicznych i w przypadku odbiorców kupujących więcej niż 25 mln m3/rok możliwie jest wystąpienie o zwolnienie z takiego obowiązku. Rodzą się nowe możliwości wolnego kształtowania cen paliwa gazowego, co stawia przed odbiorcami możliwość przeanalizowania i wyboru optymalizacji opcji dostaw.

Regulacje
11 września 2013 r. weszła w życie kluczowa nowelizacja Prawa energetycznego. Mały trójpak wprowadził nowe zasady unbundlingu i obowiązek sprzedaży przez dominującego sprzedawcę określonej części surowca za pośrednictwem giełdy. Do końca 2013 r. obligo wynosiło 30%, w 2014 r. – 40%, a od 2015 r. – 55%. Dodatkowo nowe rozporządzenie taryfowe zmieniło zasady rozliczeń i rozdzieliło obrót towarem od usługi sieciowej. Od 1 listopada 2013 r. wprowadzony został podatek akcyzowy, który obciążył część naszych członków.
Najważniejszą zmianą w 2013 r. było wprowadzenie przez OGP Gaz-System S.A. dwóch nowych IRiESP, które dostosowały wymagania instrukcji do unijnych kodeksów dostępu do mocy na rynku pierwotnym (NC CAM) i wtórnym (NC CMP). Wpłynęło to na większą ilość punktów i produktów, a także standaryzację i uproszczenie zasad TPA. Dzięki temu zwiększyła się możliwość dywersyfikacji dostaw oraz rozwój handlu w punkcie wirtualnym.

Logistyka
Zmiany zaszły również w zakresie uwarunkowań logistycznych i możliwości zakupu gazu. Odbyło się to poprzez techniczną rozbudowę zdolności przesyłowych w okresie 2011-2012 (ponad 1 mld m3/rok w punktach wejścia Lasów i Cieszyn), natomiast odblokowanie kontraktowych ograniczeń przepustowości nastąpiło i jest realizowane w okresie 2011-2014. W 2013 r. OSP udostępnił około 6,5 mld m3/rok dodatkowych przepustowości importowych. Według informacji zawartych w ,,Monitorze Gazowym” zasadnicza ich część nie stanowiła produktu ciągłego (około 5,4 mld m3/rok mocy rewersowych na zasadach przerywanych poprzez SGT – Jamał), natomiast pozostała część mocy została już rozdzielona w ramach Open Season lub aukcji (0,5 mld m3/rok Lasów i 0,55 mld m3/rok Cieszyn). Natomiast przełomowe zmiany mają nastąpić w 2014 r., ponieważ do drugiego kwartału br. mają zostać udostępnione ciągłe przepustowości przez gazociąg Jamalski (obecnie trwają konsultacje regulaminu oferowania produktu powiązanego ze strony polskiej i niemieckiej w punkcie Mallnow). Dodatkowe nowe możliwości pojawiają się wraz z planowanym otwarciem terminala LNG w Świnoujściu z końcem 2014 r. i możliwości dostaw LNG, które stabilnie zwiększają swój udział obok sieciowego gazu ziemnego, szczególnie na rynkach Europy Zachodniej.

Alternatywy dla gazu
W konsekwencji zachodzących zmian pojawiły się konkurencyjne podmioty oferujące alternatywne możliwości zakupu gazu ziemnego. Nastąpiła zmiana miejsca dostaw gazu, obok dostaw na bramie zakładu i wprowadzono inne miejsca rozliczenia, w tym między innymi w punkcie wirtualnym. W miejsce preferowanej umowy kompleksowej pojawiło się szereg nowych rynkowych produktów gazowych. Zostały zaoferowane nowe rodzaje umów, obok kontraktów długoterminowych pojawiają się kontrakty krótkoterminowe lub spotowe. Zmienione warunki kontraktacji z jednej strony wprowadzają mechanizmy rynkowe i nowe możliwości dla kupującego, natomiast z drugiej bardziej skomplikowane warunki dostarczania, które niosą za sobą wyzwania prawno-rynkowe (m. in. wahania cen rynkowych).  
W skali globalnej różnice cen gazu są nawet kilkukrotne (szczególnie USA), co kształtuje kluczowe wyzwania przed sektorem, które wymagają konkretnych działań analizujących interesy krajowego przemysłu.

Źródło: PIPC

Fot.: photogenica.pl