Kolejnym ważnym wydarzeniem było utworzenie państwowego przemysłu azotowego w latach 30. XX w. Największy wzrost został odnotowany w latach 60. Wtedy to przemysł chemiczny rozwijał się niemal dwukrotnie szybciej niż krajowy. Ten wzrost spowodowany był pojawieniem się nowych branż, które dynamicznie rozwijały chemię organiczną i nieorganiczną. Na terenie Polski powstawało w tamtym czasie coraz więcej fabryk, a produkcja zaspokajała zapotrzebowanie rynku. Tempo rozwoju polskiej chemii utrzymywało się przez niemal 20 lat. Zaczęło zwalniać na początku lat 80 XX w.

Sektor chemiczny w Polsce – charakterystyka

Kreatorem polskiego przemysłu chemicznego jest wykwalifikowana kadra pracująca w biurach projektowych i laboratoriach badawczych. Innowacyjne pomysły naukowców z Polski bardzo często są ogromną wartością nie tylko w kraju, ale również za granicą. Stanowią one przedmiot eksportu, który pozwala tworzyć nowoczesne technologie i wdrażać je. Z tego względu ważne jest nawiązywanie relacji środowiska naukowego z przemysłem, co pozwala pozytywnie wpływać na rozwój sektora chemicznego.

Patrząc na ogół branży chemicznej na świecie, można stwierdzić że przemysł chemiczny w Polsce nie posiada obecnie dostatecznego asortymentu. Powodem tych niedoborów jest zbyt niski budżet planowany co roku na polski przemysł. Konsekwencją niewielkich nakładów inwestycyjnych w sektor chemiczny są stare technologie, niszczejące urządzenia i zły stan systemów służących do ochrony środowiska, a także niewielka efektywność oraz konkurencyjność produkcji na światowych rynkach. Jednak sytuacja na rynku chemicznym zaczyna się poprawiać i szacuje się, że w najbliższym czasie będą obserwowane pozytywne zmiany.

Dziś coraz więcej firm z sektora chemicznego inwestuje w nowoczesne instalacje produkcyjne i rozwiązania, dzięki którym zaczyna dysponować technologiami będącymi na współczesnym światowym poziomie. Ponadto, producenci chemii w Polsce realizują programy mające na celu modernizacje systemów oraz wprowadzają normy, które ograniczają zużywanie zbyt wielkich ilości energii i surowców. Te zmiany sprawiają, że polski przemysł chemiczny zaczyna doganiać swoich zagranicznych konkurentów, stale wzmacniając swoją pozycję w tym sektorze.

Obecnie polski przemysł chemiczny staje się liderem w rejonie Europy Środkowo-Wschodniej. Dane GUS wskazują, że sektor chemiczny w Polsce tworzy niemal 300 000 miejsc pracy, które stanowią 11% zatrudnienia w przemyśle ogółem. W okresie od 2010 do 2016 roku tempo wzrostu produkcji w przemyśle chemicznym, która została sprzedana, plasowało się na poziomie 5,7%. To o około 2% więcej niż w przetwórstwie przemysłowym ogółem, porównując statystyki z tego samego okresu.

Na tle największych gospodarek, przemysł chemiczny w Polsce rozwija się bardzo dynamicznie. Wzrost produkcji sprzedanej w ostatnich latach był zdecydowanie większy niż w USA, Francji i Niemczech, a jedynie o 1% mniejszy niż w najintensywniej rozwijającym się państwie świata – w Chinach. Według analiz aż 40% produkcji chemicznej w Europie w 2016r. zostało odebrane przez producentów tworzyw sztucznych, w tym głównie PCW. Budownictwo wykorzystało 20% produkcji, motoryzacja – 9%, przemysł elektroniczny – 6%, a rolnictwo – 3%. Branże te nie miałyby prawa bytu, gdyby nie półprodukty i surowce dostarczane przez sektor chemiczny.

Ekologia, digitalizacja, elastyczność zakupowa oraz tzw. sharing economy stają się globalnymi trendami w przemyśle. Ograniczenie energochłonności i materiałochłonności produkcji są najważniejszymi założeniami w rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce.

Ważnym aspektem jest środowisko naturalne, które chronią nie tylko innowacyjne urządzenia monitorujące m.in. poziom zanieczyszczeń, ale także coraz bardziej restrykcyjne regulacje prawne.

Niestety rozwój branży chemicznej jest częściowo ograniczany przez społeczeństwo, które z obawy przed niebezpieczeństwem związanym z produkcją chemikaliów, może hamować jego rozbudowę. Ta bariera psychologiczna Polaków zmusiła polskich przedsiębiorców do reorganizacji i zorientowania rozwoju przemysłu chemicznego również na rynki wschodnie.

Przemysł chemiczny w Polsce – nadchodzące zmiany

Branżami, dla których w najbliższym czasie przewidywany jest największy rozwój w polskim przemyśle chemicznym, są:

• Budownictwo (kleje, lakiery, farby, asfalty i tworzywa sztuczne)
• Środki higieny osobistej oraz kosmetyki
• Leki i farmaceutyki
• Sprzęty medyczne jednorazowego użytku
• Przemysł spożywczy i rolnictwo (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin oraz opakowania)

Według prognoz ekspertów przyczyną rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce będą zmiany w branży ochrony środowiska, ze szczególnym skupieniem na zwiększeniu wydajności uzdatniania ścieków i oczyszczania wód, a także wdrożenie bezodpadowej technologii.

Rozbudowa przemysłu petrochemicznego, rafineryjnego i przetwórstwa tworzyw sztucznych będzie największym przełomem w rozwoju polskiego sektora chemicznego, jaki czeka nas w najbliższych latach. Jest to bardzo ważny krok, ponieważ gaz ziemny i ropa naftowa są podstawowymi surowcami dla całej branży chemicznej. Przedsięwzięcie to ma na celu zwiększenie produkcji paliw i produktów petrochemicznych, których rolą jest zaspokojenie potrzeb całej gospodarki krajowej.

Eksperci przewidują, że w najbliższych latach zwiększy się produkcja małotonażowych substancji specjalistycznych wymagających specjalnych warunków prowadzenia procesu i wyjątkowych metod oczyszczania. Produkty te mają zaspokajać potrzeby wielu sektorów gospodarki i cechować się unikalnymi właściwościami.

Polski przemysł chemiczny zostanie także skomputeryzowany. Maszyny i urządzenia będą działały automatycznie, a człowiek zacznie kontrolować pracę aparatów. Jednak by to założenie stało się rzeczywistością, potrzebne jest źródło finansowania, którego na ten moment nie ma. Z uwagi na obecną sytuację, najbardziej prawdopodobnym rozwiązaniem jest rozbudowa instalacji i systemów przemysłowych z zagranicznego kapitału. Można go pozyskać w programach rozwojowych, start-upach oraz innych formach, które wzbudzą zainteresowanie inwestorów spoza granic Polski.

Perspektywy rozwoju branży chemicznej w Polsce

Skutkami dobrych zmian, jakie są obserwowane w ostatnich latach w przemyśle chemicznym, są wzrost efektywności procesowej i energetycznej. Powodują one przewagę eksportu nad importem, co prowadzi do nadwyżki wymiany handlowej, będącej potwierdzeniem rozsądnego wykorzystania potencjału drzemiącego w tym sektorze.

Rola przemysłu chemicznego w polskiej gospodarce jest ogromna, dlatego tak ważne jest aby wspierać rozwój tej branży i zacząć postrzegać ją pozytywnie, chociażby z uwagi na troskę o środowisko, promocję innowacyjności czy sektor tworzący nowe miejsca pracy. Zmiana nastawienia społeczeństwa będzie nieocenionym aspektem przyczyniającym się do rozpędzenia zmian zachodzących w polskim przemyśle, a docelowo całej gospodarce.