Od redakcji |
Ununbi i inne polskie pierwiastki
Ununbi tłumaczone z języka łacińskiego oznacza jeden-jeden-dwa. Tyle, ile wynosi liczba atomowa pierwiastka odkrytego czternaście lat temu przez międzynarodowy zespół naukowców pracujących pod kierunkiem prof. Sigurda Hofmana. 19 lutego 2010 roku na cześć polskiego astronoma Mikołaja Kopernika ununbi zmieniło nazwę na Copernicium. Nazwa pierwiastka 112 została już oficjalnie zatwierdzona
przez IUPAC (Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej).
Copernicium (w skrócie Cn) to najcięższy pierwiastek w układzie okresowym. Jest o 277 razy cięższy od wodoru. Otrzymany został w wyniku fuzji jądrowej. Pierwiastek w ogóle nie występuje w naturze gdyż rozpada się po ułamku sekundy. Jego istnienie można jedynie udowodnić przy pomocy szybkich i czułych analiz. To nie pierwszy element układu okresowego mający związek z naszym krajem. Pierwszym polskim akcentem jest pierwiastek polon, odkryty w 1898 roku przez polską chemiczkę, Marię Skłodowską-Curie i jej męża - Piotra Curie. Skłodowska nadała mu nazwę na cześć Polski (od łacińskiej nazwy naszego kraju), która była wówczas pod zaborami, licząc na to, iż odkrycie nagłośni ten fakt na arenie międzynarodowej. Polon był i nadal jest wykorzystywany komercyjnie. W przeszłości dodawany był do świec zapłonowych, co miało ułatwić przeskok iskry oraz używano go do zasilania pierwszych satelitów. Dziś można znaleźć polon w amerykańskich sklepach fotograficznych (używane do usuwania kurzu z klisz lub obiektywów).
Drugim pierwiastkiem o polskich korzeniach jest kiur. Swą polskość zawdzięcza nazwie, nadanej mu na cześć Skłodowskiej i jej męża. Kiuru używa się między innymi jako źródła energii dla sond kosmicznych, świecących boi morskich, automatycznych stacji meteorologicznych, a także do ogrzewania skafandrów nurków i kosmonautów.
Kolejnym polskim akcentem układu okresowego jest prazeodym. Jego polskość nie jest związana z nazwą, jak w przypadku wyżej wymienionych pierwiastków, ale z występowaniem w środowisku. Prazeodym można znaleźć w piasku monacytowym w rejonie Szklarskiej Poręby oraz w Żółkiewce na Dolnym Śląsku w postaci minerału zwanego bastanzytem. Pierwiastek ten w czystej postaci jest srebrzystożółty, jednak jego nazwa tłumaczona z greckiego oznacza dosłownie „zielony bliźniak”. Pewnie dlatego, że barwił szkło na zielono, co było jednym
z jego pierwszych zastosowań. Do dziś prazeodym jest używany jako barwnik emalii i porcelany, które wbrew swej nazwie barwi na żółto. Jest także cenionym katalizatorem w przemyśle chemicznym.
Doceniamy wkład polskich naukowców w światowy rozwój nauki. Na przestrzeni lat był on znaczący. W 2009 roku nakłady na badania i rozwój były zaledwie na poziomie 4 mld złotych. Kolejne lata zapowiadają się na podobnym poziomie. Czy jest to wystarczające by polska chemia stała się innowacyjna? |
|
Temat numeru 2/2010 |
Skarb Państwa wspiera przemysł? Rozmowa z Mikołajem Budzanowskim | 8 |
Przemysł naftowy 2009 Fragmenty raportu rocznego przygotowanego przez POPiHN | 12 |
Nie tylko świece i znicze Rozmowa z Dominikiem Tomczykiem | 16 |
Kanada pachnąca ropą Marek Żuliński | 18 |
Gaz |
Błękitne paliwo XXI wieku Andrzej Szczęśniak | 20 |
Gazowa gorączka Marek Żuliński | 24 |
Chemia |
Inna chemia Rozmowa z Adamem Leszkiewiczem | 26 |
Wydarzenia |
Chemia 2010 Beata Fas, Anna Gruszka | 30 |
Wyzwania branży naftowej Oprac. Anna Gruszka, Beata Fas | 32 |
Na rozdrożu Oprac. Anna Gruszka, Beata Fas | 34 |
Prawo |
Niezgodności akcyzowe Dominika Cabaj | 36 |
CLP– klasyfi kacja i oznakowanie Joanna Chlewa-Pastwa | 40 |
Technologie |
Kraking katalityczny - kluczowy proces rafineryjny Jacek Molenda | 44 |
Nieograniczone możliwości przezbrojenia Hans-Joachim Jacob | 48 |
Elektroliza membranowa już w Polsce Wojciech Bielicki | 50 |
Intensyfi kacja wymiany ciepła. Metody elektrohydrodynamiczne, część I Dariusz Butrymowicz, Jarosław Karwacki, Kamil Śmierciew | 54 |
Utrzymanie ruchu |
Zarządzanie majątkiem trwałym Rozmowa z Piotrem Kotarskim | 60 |
Outsourcing utrzymania ruchu Arkadiusz Burnos | 62 |
Woda i ścieki |
Metody pogłębionego utleniania Krzysztof Barbusińki | 65 |